5 สิ่งที่บ้านชั้นเดียวผู้สูงอายุที่ดีควรมี

ผู้ที่กำลังมองหาที่ดินมาสร้างบ้านชั้นเดียว หรือมีที่ดินอยู่แล้ว กำลังคิดจะสร้างบ้านชั้นเดียวผู้สูงอายุที่รองรับได้ทั้งคุณพ่อ คุณแม่ และก็ตัวคุณเอง ลองมาดู 5 ปัจจัยหลักในการออกแบบบ้านชั้นเดียวสำหรับผู้สูงอายุว่าควรจัดฟังก์ชันอะไรบ้างเพื่อตอบโจทย์ความสะดวกสบาย และสามารถรองรับสังคมผู้สูงอายุได้อย่างไม่ขาดตกบกพร่อง

นอกจากบ้านชั้นเดียว ที่เป็นเสมือนหัวใจหลักในการออกแบบบ้านสำหรับผู้สูงอายุแล้ว หลักในการออกแบบบ้านชั้นเดียวเพื่อให้ผู้สูงอายุใช้ชีวิตได้อย่างมีความสุขอันดับต้น ๆ ก็คือ ทางเดินเข้า-ออกตัวบ้าน ส่วนนี้จะเป็นปัจจัยสำคัญที่สุดที่ทุกแบบบ้านชั้นเดียวจะต้องมี เนื่องจากเป็นตัวนำพาคนชราเข้าออกสู่บ้านชั้นเดียว ซึ่งจะแบ่ง 2 ส่วนด้วยกันคือ ทางลาดกับบันไดทางเข้าบ้าน

โดยตามกฎกระทรวงกำหนดสิ่งอำนวยความสะดวกในอาคารสำหรับผู้พิการหรือทุพพลภาพ และคนชรา (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2564 กำหนดไว้ว่า

– ระดับพื้นที่มีความต่างระดับที่ต้องทางลาดหรือปาดมุม ให้มีทางลาดเมื่อต่างระดับกันเกิน 1.3 เซนติเมตร หรือปาดมุม 1:2 หากต่างระดับกันตั้งแต่ 6.4 มิลลิเมตร แต่ไม่เกิน 1.3 เซนติเมตร

– กรณีทางลาดแบบสองทางสวนกันมีความกว้างสุทธิไม่น้อยกว่า 1.50 เมตร, ทางลาดที่ไม่มีผนังกั้นให้ยกขอบสูง 10 เซนติเมตร และต้องมีราวจับและราวกันตก, ทางลาดที่มีความยาวตั้งแต่ 1.80 เมตรขึ้นไป ต้องมีราวจับทั้งสองด้าน และทางลาดที่มีความกว้างตั้งแต่ 3 เมตรขึ้นไป ต้องมีราวจับห่างไม่เกิน 1.50 เมตร, ความสูงของราวจับ 75-90 เซนติเมตร, ราวจับด้านที่อยู่ติดผนังให้มีระยะห่างจากผนังไม่น้อยกว่า 4 เซนติเมตร และมีความสูงจากจุดยึดไม่น้อยกว่า 10 เซนติเมตร, ราวจับไม่ต้องยาวต่อเนื่องกันได้แต่ต้องมีระยะห่างไม่เกิน 5 เซนติเมตร

– ให้มีราวบันไดทั้งสองข้างเมื่อมีความต่างระดับกันตั้งแต่ 60 เซนติเมตรขึ้นไป, ขนาดลูกตั้งลูกนอนของขั้นบันไดลูกตั้งสูงไม่เกิน 18 เซนติเมตร และผลรวมของลูกตั้งกับลูกนอนไม่น้อยกว่า 43 เซนติเมตร, ลูกตั้งอาจเป็นช่องโล่งได้หากลูกนอนบันไดยกขอบด้านในสูงไม่น้อยกว่า 5 เซนติเมตร

เมื่อผู้สูงอายุผ่านด่านทางเดินเข้าบ้านได้แล้ว ก็จะพบกับด่านสอง นั่นก็คือประตูทางเข้าบ้าน แน่นอนว่าขนาดของประตูทางเข้าออกบ้านจะต้องมีขนาดกว้างกว่าวีลแชร์หรือมากกว่า 36 นิ้วขึ้นไป ประตูจะต้องใช้แรงผลักเข้าออกง่ายไม่ฝืดเคือง แต่ก็ต้องไม่เบามากเพราะผู้สูงอายุที่เปิดเข้าออกอาจจะลื่นล้มไปกับประตูที่ที่เปิดออกด้วยความรวดเร็วมากได้

ดังนั้นประตูทางเข้าบ้านส่วนใหญ่ของแบบบ้านชั้นเดียวสำหรับผู้สูงอายุนั้นจึงมักเลือกใช้บานประตูแบบเลื่อนสองตอนที่สามารถจับเกาะและพยุงตัวได้ รวมไปถึงสามารถเปิดช่องทางการเข้าบ้านได้เป็นระยะกว้าง ต้องออกแบบให้ลางเลื่อนนั้นขนาบไปกับพื้นบ้านทางเข้าออกเพื่อป้องกันการสะดุดหกล้ม โดยสามารถดรอปพื้นลงไปเพื่อวางลางเลื่อนได้

เมื่อเข้ามาในตัวบ้าน สิ่งแรกที่ผู้สูงอายุจะต้องสัมผัสเมื่ออยู่ในตัวบ้านชั้นเดียวก็คือพื้นบ้าน วัสดุตรงนี้ถ้าอยากจะเน้นความสวยงามด้วยการใช้กระเบื้องแบบขัดมันรับรองว่าไม่ปลอดภัยสำหรับผู้สูงอายุแน่นอน

ดังนั้นการออกแบบบ้านชั้นเดียวสำหรับผู้สูงอายุในส่วนของพื้นจะต้องเน้นพื้นกระเบื้องผิวด้าน ซึ่งสามารถศึกษาวัสดุปูพื้นเบื้องต้นได้จาก วัสดุปูพื้นบ้าน กระเบื้องแบบไหน ควรใช้งานกับส่วนใด รวมไปถึงผนังบ้าน เพดาน ก็ควรมีการเคลือบผิวด้วยไวนีล เพื่อการทำความสะอาดที่ง่ายและไม่จำเป็นต้องดูแลรักษาเป็นประจำ

ส่วนในเรื่องการตกแต่งบ้านชั้นเดียวที่ประกอบไปด้วย เฟอร์นิเจอร์ที่เป็นแหล่งสะสมเชื้อโรค และฝุ่น ตรงนี้ตัดทิ้งไปได้เลย เพื่อสุขภาพของผู้อยู่อาศัย ไม่ว่าจะเป็นพรม ผ้าม่าน และเฟอร์นิเจอร์แบบลอยต่าง ๆ ควรเลือกใช้เฟอร์นิเจอร์ขนาดไม่สูงหรือต่ำจนเกินไป สามารถใช้งานได้แบบไม่ต้องก้มหรือย่อ

นอกจากนี้ยังควรออกแบบให้บริเวณรอบบ้านมีต้นไม้ใบหญ้าเยอะ ๆ เพื่อคอยจับฝุ่นที่จะเข้ามาในตัวบ้าน ไม่เพียงแค่นั้นพื้นที่สีเขียวยังช่วยให้บ้านได้รับความร่มรื่นและอากาศบริสุทธิ์อันเป็นที่ชื่นชอบของผู้สูงอายุด้วย

สำหรับการออกแบบบ้านชั้นเดียวให้ตอบโจทย์ผู้สูงอายุมากที่สุดต่อมาก็คือการวางตำแหน่งของห้องนอน ควรอยู่ใกล้กับฟังก์ชันอื่น ๆ อาทิ ห้องนั่งเล่น ห้องรับประทานอาหาร หรือ ห้องที่มีการเดินผ่านไปมาของคนภายในบ้าน เพื่อที่ผู้สูงอายุจะสามารถเชื่อมต่อไปใช้งานห้องต่าง ๆ ได้อย่างสะดวก อีกทั้งคนในบ้านจะได้สามารถดูแลผู้ชราได้อย่างทั่วถึง

แต่ทั้งนี้ก็ต้องออกแบบห้องนอนของผู้สูงอายุให้มีความเป็นส่วนตัวด้วย ส่วนใหญ่ Layout ของห้องนอนผู้สูงอายุจะอยู่บริเวณมุมบ้าน หรือมุมที่สามารถรับแสงธรรมชาติได้สองด้าน เพื่อเป็นการเปิดห้องให้โล่ง โปร่ง สบาย และสามารถเปิดบานหน้าต่างออกเพื่อรับลมธรรมชาติได้ โดยบานหน้าต่างต้องออกแบบให้สูงกว่าเอวหรือที่ความสูงประมาณ 1 ฟุต เพื่อป้องกันการพลัดตกลงมาจากห้องนอน

ส่วนเตียงไม่ควรมีขอบมุมที่แหลม และไม่จำเป็นต้องสูงมาก ควรวางเข้ามุมเพื่อป้องกันการกลิ้งตกเตียง และต้องเหลือพื้นที่ปลายเตียงและข้างเตียงไว้สำหรับเดินเข้าออกห้องได้อย่างง่ายดายด้วย ซึ่งถ้าจะให้ดีสามารถติดตั้งราวจับตามจุดสำคัญในห้องได้ถ้าห้องมีขนาดกว้างมาก

มาที่ส่วนสำคัญส่วนสุดท้ายอย่างห้องน้ำ และเป็นส่วนที่ต้องระมัดระวังที่สุดเพราะผู้สูงอายุจะเกิดอุบัติเหตุบ่อยครั้งกับโซนนี้ ดังนั้นห้องน้ำที่ดีควรอยู่บนพื้นที่ที่คนในบ้านเป็นหูเป็นตาด้วยกันได้ โดยแบบแปลนบ้านชั้นเดียวส่วนใหญ่จะออกแบบให้ห้องน้ำอยู่ใกล้กับห้องนอนแต่ไม่อยู่ในห้อง เพื่อป้องกันอันตรายจากอุบัติเหตุ และสามารถเข้าไปช่วยเหลือได้ง่าย

หากใครที่ต้องการจะให้ผู้ชราได้รับทั้งความเป็นส่วนตัวและความสะดวกก็สามารถสร้างห้องน้ำในตัวได้ แต่ควรมีกระดิ่ง หรือ โทรศัพท์ภายในห้องน้ำที่สามารถขอความช่วยเหลือได้ในกรณีฉุกเฉิน และประตูห้องน้ำควรใช้ลูกบิดที่มีร่องล็อคบานไม่ลึกมาก เพื่อสะดวกในการเข้าไปช่วยเหลือผู้ชราหากเกิดอุบติเหตุขึ้น

ส่วนวัสดุในห้องน้ำต้องคำนึงถึงการลื่นล้มเป็นหลัก ควรใช้กระเบื้องห้องน้ำผิวที่ไม่เรียบ ป้องกันน้ำ พื้นในห้องน้ำควรอยู่ระดับเดียวกันกับพื้นห้องให้มากที่สุด หากกลัวน้ำจากห้องน้ำไหลสู่จากตัวห้อง แนะนำให้แยกโซนเปียกโซนแห้ง จะดีกว่าดรอปพื้นลงไปหรือทำธรณีกั้น สุขภัณฑ์ควรเป็นแบบที่นั่งสบายสามารถนั่งอาบน้ำได้ และมีราวจับตามจุดไว้เพื่อให้ผู้สูงอายุพยุงตัวได้ด้วย

ทั้งนี้ทั้งนั้นอย่าลืมว่าการออกแบบบ้านชั้นเดียวสำหรับผู้สูงอายุสิ่งแรกจะต้องคำนึงไม่ใช่เรื่องความสวยงาม แต่ควรจะเน้นเรื่องความปลอดภัยเป็นหลัก ดังนั้นการที่จะสร้างบ้านชั้นเดียวสักหลังควรจะศึกษาองค์ประกอบต่าง ๆ ไว้ให้ดี ๆ เพราะไม่ว่ายังไงวันหนึ่งตัวคุณก็อาจจะต้องแก่ตัวลงและมีโอกาสได้ใช้งานบ้านชั้นเดียวที่คุณสร้างไว้ให้กับพ่อ แม่คุณก็เป็นได้

สำหรับผู้สนใจแบบบ้านชั้นเดียวผู้สูงอายุ ปัจจุบันมีหลายแห่งที่ให้ความสำคัญไม่ว่าจะเป็นสำนักการโยธาที่มีการแจกแบบบ้านชั้นเดียวสำหรับผู้สูงอายุ และแบบบ้านผู้สูงอายุฟรีจากการเคหะแห่งชาติรวมไปถึงผู้พัฒนาบ้านจัดสรรต่าง ๆ ก็ออกตัวผลิตสินค้าเพื่อรองรับกลุ่มเป้าหมายผู้สูงอายุมากขึ้นทั้งแบบบ้านของ SCG ที่ดีไซน์ให้เหมาะกับผู้สูงอายุ และโครงการใหม่ ทั้งบ้านเดี่ยว ทาวน์โฮม ที่มีการนำนวัตกรรม และฟังก์ชันที่รองรับความสะดวกสบายของผู้สูงอายุมาใช้