โควิด-19 ผิดหรือที่ออกมาจากป่า

ทศวรรษที่ผ่านมา ทั่วโลกรู้จักกับโรคติดต่อที่เกิดจากเชื้อไวรัส ที่สร้างปัญหาให้กับระบบสาธารณสุขของหลายประเทศในโลก ไม่ว่าจะเป็นเชื้อไวรัสโรคซาร์ส โรคเมอร์ส อีโบล่า และล่าสุด อุบัติการณ์ของการแพร่ระบาดของเชื้อไวรัสโควิด-19 ที่ไม่ได้สร้างผลกระทบและความเสียหายแค่ในระดับประเทศ แต่ขีดขอบเขตไปแบบไร้พรมแดนทั่วโลก กว่าหนึ่งปีครึ่งที่มนุษยชาติทำความรู้จักกับเชื้อไวรัสสายพันธุ์ใหม่นี้ สิ่งหนึ่งที่หลายคนยังไม่รู้ หรือไม่แน่ใจคือ ที่มาของเชื้อไวรัส

องค์การอนามัยโลกเปิดเผย 2 เหตุการณ์จำลองซึ่งอาจเป็นที่มาของการแพร่ระบาดของเชื้อไวรัสโควิด-19 ประการแรก เป็นไปได้ว่าเชื้อไวรัสจะแพร่กระจายจากการจับสัตว์ป่ามากักขังไว้ในฟาร์ม เชื้อไวรัสในตัวสัตว์สามารถส่งผ่านมายังมนุษย์ได้ สอดคล้องกับต้นตอการแพร่ระบาดที่มาจากตลาดสดในนครอู่ฮั่น ซึ่งเป็นตลาดค้าเนื้อสัตว์ป่าและสัตว์แปลกที่เลื่องชื่อในประเทศจีน

และสอง เป็นไปได้ว่าอาจเกิดการแพร่กระจายของเชื้อไวรัสจากการบริโภคสัตว์ป่า หรือสัตว์แปลก โดยมีการตรวจพบไวรัสโคโรน่าในค้างคาว และตัวลิ่น ซึ่งปฏิเสธไม่ได้ว่าเป็น “เมนู” เปิบพิศดารในบางประเทศ

ทั้งนี้องค์การอนามัยโลกยังได้ออกแถลงการณ์ตามมา ระบุว่าเชื้อไวรัส COVID-19 เป็นการระบาดใหญ่ ซึ่งการติดเชื้อในมนุษย์กว่า 61% มาจากสัตว์ และการค้าสัตว์ป่าเป็นที่มาของการแพร่กระจายและการติดเชื้อสู่มนุษย์ โดยเป็นลักษณะเดียวกับเชื้อโรคที่เคยมีการแพร่ระบาดในอดีต อาทิ โรคซาร์ส โรคเมอร์ส และอีโบล่า

จากข้อมูลข้างต้น เห็นได้ชัดว่าความไม่สมดุลย์ของธรรมชาติ และค่านิยมบางประเภทที่ถูกขับเคลื่อนมาแบบผิด ๆ คือต้นตอของปัญหา องค์การกองทุนสัตว์ป่าโลกสากล หรือ WWF ออกแถลงการณ์ตั้งแต่เดือนมีนาคม 2563 ระบุว่าทั่วโลกจำเป็นต้องตื่นตัวประเด็นการค้าสัตว์ป่าผิดกฎหมาย ที่ไม่เพียงแต่เป็นเรื่องของงานอนุรักษ์ หรือความหลากหลายทางชีวภาพแต่เกี่ยวโยงถึงสุขภาพ และความปลอดภัยของมนุษย์ด้วย

ไม่เพียงแต่การบริโภคสัตว์ป่าเท่านั้น แต่การลักลอบค้าสัตว์ป่าเพื่อตอบโจทย์กลุ่มคนที่ชอบเลี้ยงสัตว์แปลก หรือสัตว์หายากก็เป็นอีกหนึ่งช่องทางที่มีความเป็นไปได้ที่จะนำมาสู่การแพร่กระจายของเชื้อโรคที่อยู่ในตัวสัตว์

อนาคตแม้เราอาจจะมีวิธีการหยุดเชื้อโควิด-19 แต่เชื้อโรคชนิดใหม่ และโรคอุบัติใหม่อาจเกิดขึ้นได้อีกซ้ำแล้วซ้ำเล่า หากพื้นที่ของป่า และพื้นที่ของเมืองถูกบิดให้ผิดธรรมชาติ สัตว์ป่าถูกจับมาขายเพื่อการพาณิชย์ หรือถูกเพาะพันธุ์โดยไม่ได้มุ่งประโยชน์ด้านการอนุรักษ์ เชื้อโรคต่างๆ ที่เคยซ่อนตัวอยู่ในป่าปะปนเข้ามาในเมือง ที่ซึ่งมนุษย์อย่างเราไม่เคยมีภูมิคุ้มกันที่เพียงพอที่จะต้านทานตัวเอง

7 เมนูสุขภาพ จากกรมอนามัย กินเสริมภูมิคุ้มกัน ต้านโควิด-19

และนี่คือสิ่งที่เรียกว่า “Zoonotic” โรคระบาดจากสัตว์สู่มนุษย์ เราอาจมี โควิด 22-23-24-25 และอีกหลาย ๆ โรคระบาดตามมา

วันนี้ในฐานะนักอนุรักษ์ เรามองสิ่งที่เกิดขึ้นด้วยความเข้าใจและเราเองอยากเห็นความเข้าใจเหล่านี้เกิดขึ้นในวงกว้าง แม้คนไทยส่วนใหญ่จะไม่ได้อยู่ในวงจรการบริโภคสัตว์ป่า กินสัตว์แปลก หรือ แต่การชวยกันสอดส่องดูแล และไม่สนับสนุนการค้าสัตว์ป่า เป็นอีกสิ่งหนึ่งที่เราทุกคนช่วยกันได้ แม้จะไม่ได้เป็นนักอนุรักษ์ แต่ในฐานะประชากรโลกที่มีความเข้าใจ “เงื่อนไข” ของธรรมชาติที่ปรารถนาให้ มนุษย์ และสัตว์ เคารพพื้นที่ของกันและกัน
เพราะคงไม่ดีแน่ ที่จะนำสัตว์ป่าออกจากบ้านของมันมาอยู่ใน “บ้าน” ของเรา

รวมบทความรักษ์โลก ช่วยประหยัดพลังงาน และลดโลกร้อน