ภาษีที่ดินและสิ่งปลูกสร้าง ตอนที่ 3 ความเป็นธรรมของภาษีที่ดินและสิ่งปลูกสร้าง

ในบทความเกี่ยวกับภาษีที่ดินและสิ่งปลูกสร้าง 2 ตอนแรกก่อนหน้านี้ ได้กล่าวถึงความรู้ทั่วไปเกี่ยวกับภาษีที่ดินและสิ่งปลูกสร้าง และอัตราภาษีที่จัดเก็บจริงและการบรรเทาภาระภาษีไปแล้ว เชื่อว่าผู้อ่านจะเห็นภาพโดยรวมของภาษีที่ดินฉบับนี้อย่างชัดเจนในระดับหนึ่งแล้ว

หลังจากที่กฎหมายภาษีที่ดินและสิ่งปลูกสร้างออกมาได้ระยะเวลาหนึ่งแล้ว พบว่า มีรายงานชิ้นหนึ่งที่นำเสนอปัญหาที่น่าสนใจของกฎหมายฉบับดังกล่าว คือ รายงานการพิจารณาศึกษาเรื่อง “ปัญหาและผลกระทบจากการบังคับใช้พระราชบัญญัติภาษีที่ดินและสิ่งปลูกสร้าง พ.ศ. 2562 ของคณะกรรมาธิการกฎหมาย การยุติธรรม และสิทธิมนุษยชนสภาผู้แทนราษฎร

ในบทความนี้จึงขอสรุปประเด็นปัญหาจากรายงานฉบับดังกล่าว เพื่อให้ท่านผู้อ่านได้เห็นอีกมุมมองหนึ่งว่าภาษีที่ดินฉบับใหม่นี้ ซึ่งมีวัตถุประสงค์เพื่อสร้างความเป็นธรรมในสังคม ลดความเหลื่อมล้ำระหว่างคนรวยกับคนจนนั้น จะสร้างความเหลื่อมล้ำใหม่ ๆ ขึ้นมาหรือไม่ อย่างไร

การเปลี่ยนแปลงวิธีการประเมินภาษีจากการคำนวณจากภาษีโรงเรือน มาเป็นภาษีที่ดินและสิ่งปลูกสร้างเป็นการเอื้อประโยชน์อย่างยิ่งต่อผู้ประกอบการ เนื่องจากเดิมภาษีโรงเรือนมีฐานภาษีเป็นค่าเช่า แต่ภาษีที่ดินและสิ่งปลูกสร้างมีฐานภาษีเป็นราคาประเมินทรัพย์สิน

ตัวอย่างภาษีที่รัฐจัดเก็บได้น้อยลง เช่น

– บริษัท เอ็กเชนทาวเวอร์ จำกัด ปี 2562 เสียภาษี 52,120,699.38 บาท ปี 2563 เสียภาษี 8,040,776.70 บาท ลดลงร้อยละ 84.57

– บริษัท เกตเวย์เอสเตท จำกัด ปี 2562 เสียภาษี 44,552,161.25 บาท ปี 2563 เสียภาษี 8,072,564.03 บาท ลดลงร้อยละ 81.88

– บริษัท สยามจตุจักร จำกัด ปี 2562 เสียภาษี 12,501,050 บาท ปี 2563 เสียภาษี 4,363,090.08 บาท

– บริษัท เอไอเอ จำกัด ปี 2562 เสียภาษี 39,691,442.50 ปี 2563 เสียภาษี 10,859,496.46 บาท ลดลงร้อยละ 72.64 เป็นต้น

นอกเหนือจากการเพิ่มความเหลื่อมล้ำที่ผู้ให้เช่าอสังหาริมทรัพย์รายใหญ่เสียภาษีน้อยลงแล้ว การที่จัดเก็บภาษีที่ดินและสิ่งปลูกสร้างได้น้อยลงส่งผลกระทบโดยตรงต่องบประมาณขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่มีรายได้จากการเก็บภาษีดังกล่าว ทำให้มีงบประมาณในการพัฒนาท้องถิ่นลดน้อยลงตามไปด้วย เป็นการเพิ่มเติมความเหลื่อมล้ำระหว่างคนรวยกับคนจนในทางอ้อมอีกส่วนหนึ่งด้วย

ในขณะที่ผู้ประกอบการให้เช่าอสังหาริมทรัพย์รายใหญ่ได้รับประโยชน์จากการเปลี่ยนแปลงฐานภาษีทำให้ภาษีลดลงอย่างมาก แต่ประชาชนทั่วไปกลับถูกจัดเก็บภาษีในอัตราสูงขึ้นนับ 10 เท่า เช่น

ในรายงานของคณะกรรมาธิการกฎหมาย การยุติธรรม และสิทธิมนุษยชนสภาผู้แทนราษฎร ยกตัวอย่างกรณีเทศบาลนครแหลมฉบังที่นางบุญเยี่ยม สถานนท์ชัย เจ้าของที่ดินว่างเปล่า ในปี 2562 เสียภาษี 1,041 บาท แต่ในปี 2563 เสียภาษี 13,462.43 บาท หลังจากบรรเทาภาระภาษีตามกฎหมายแล้ว ส่วนในปี 2564 จะต้องเสียภาษี 25,883.85 บาท ปี 2565 จะต้องเสียภาษี 38,305.28 บาท และเสียเต็มที่ 50,726.70 บาท ในปี 2566

โดยจากรายงานฉบับดังกล่าวได้ระบุสาเหตุที่ประชาชนต้องเสียภาษีเพิ่มขึ้นเป็น 10 เท่านี้ ก็เนื่องมาจากภาษีบำรุงท้องที่เดิมใช้ราคาประเมินเก่าที่ไม่มีการปรับปรุงมาตั้งแต่ปี 2521 แล้ว

ตามที่เคยเขียนไปแล้วในบทความฉบับก่อน พระราชบัญญัติภาษีที่ดินและสิ่งปลูกสร้างฯ ยกเว้นการจัดเก็บภาษีสำหรับบ้านหลังหลักที่มีมูลค่าไม่เกิน 50 ล้านบาท ซึ่งอาจสร้างความไม่เป็นธรรม เอื้อประโยชน์ให้แก่คนที่มีฐานะดีได้รับประโยชน์มากกว่าคนที่มีฐานะด้อยกว่า เช่น

ผู้ที่มีบ้านอยู่ใจกลางเมืองราคาประเมิน 50 ล้านบาท ก็จะได้รับยกเว้นภาษีทั้งหมดเช่นเดียวกันกับผู้ที่มีบ้านอยู่ต่างจังหวัดในราคาประเมิน 1 แสนบาท เมื่อคิดเป็นอัตราภาษีที่ได้รับการยกเว้นแล้ว ผู้ที่มีทรัพย์สินมากกว่าก็จะได้รับยกเว้นภาษีมากกว่า กลายเป็นว่าผู้ที่มีฐานะทางเศรษฐกิจดีกว่าได้รับประโยชน์มากกว่า

ที่กล่าวมาแล้วเป็นเพียงผลกระทบที่อาจสร้างความไม่เป็นธรรมในการจัดเก็บภาษีที่ดินและสิ่งปลูกสร้างตามที่พบในรายงานของคณะกรรมาธิการกฎหมาย การยุติธรรม และสิทธิมนุษยชนสภาผู้แทนราษฎรเท่านั้น และเนื่องจากกฎหมายฉบับนี้ยังเป็นเรื่องใหม่ เมื่อใช้บังคับไปแล้วอาจเกิดปัญหาหรือข้อควรพิจารณาต่าง ๆ ขึ้นมาได้อีกมาก

ด้วยเหตุนี้จึงเป็นเรื่องสมควรที่ผู้มีอำนาจออกกฎหมายจะได้ทบทวนหลักการดั้งเดิมของกฎหมายฉบับนี้ว่าประสงค์ที่จะลดความเหลื่อมล้ำระหว่างคนรวยและคนจน และตรวจสอบว่าปัจจุบันกฎหมายนี้ได้ตอบสนองจุดมุ่งหมายดังกล่าวหรือไม่