กฎหมายมรดกที่ดิน คืออะไร หากต้องการแบ่งมรดกที่ดิน ใครเป็นผู้รับมรดกที่ดินได้บ้าง
ปฏิเสธไม่ได้ว่าที่ดินเป็นทรัพย์สินที่มีมูลค่าเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ ตามกาลเวลา ที่ดินจึงเป็นมรดกอีกอย่างหนึ่งที่หลายครอบครัวส่งต่อสืบทอดกันมาแบบรุ่นสู่รุ่น บางครอบครัวก็อาจกำลังวางแผนการซื้อที่ดินเพื่อเก็บไว้เป็นมรดกส่งต่อไปยังรุ่นลูกรุ่นหลาน
และเมื่อพูดถึงเรื่องมรดก การทำความเข้าใจเกี่ยวกับกฎหมายน่ารู้ โดยเฉพาะกฎหมายมรดก ที่เกี่ยวกับการแบ่งมรดกที่ดินจึงเป็นเรื่องที่ไม่ควรพลาด ลองมาดู 4 เรื่องสำคัญรู้เกี่ยวกับกฎหมายมรดกที่ดินมีอะไรบ้าง
อ่านหัวข้อที่คุณสนใจ
- กฎหมายมรดก ที่เกี่ยวกับการแบ่งมรดกที่ดินที่ควรรู้
- กฎหมายมรดก ใครมีสิทธิได้รับมรดกที่ดินบ้าง
- หลักในการแบ่งมรดกที่ดินตามกฎหมายมรดก
- หลักฐานที่ต้องเตรียมสำหรับการขอรับมรดกที่ดิน
- ค่าธรรมเนียมในการจดทะเบียนขอรับมรดกที่ดิน
- ระยะเวลาในการรับมรดกที่ดิน
กฎหมายมรดก ที่เกี่ยวกับการแบ่งมรดกที่ดินที่ควรรู้
กฎหมายมรดกที่ดิน คือ กฎหมายที่เกี่ยวกับที่ดินที่ตกทอดไปยังทายาทเมื่อเจ้าของที่ดินเสียชีวิตเเล้ว ซึ่งรายละเอียดและกฎหมายมรดกที่ควรรู้ มีดังนี้
1. กฎหมายมรดกเกี่ยวกับที่ดินที่ควรทราบประการแรก คือ มรดกที่ดินจะตกเป็นของบุคคลที่เจ้าของที่ดินระบุไว้ในพินัยกรรม ซึ่งเรียกว่า "การได้รับมรดกที่ดินโดยสิทธิตามพินัยกรรม"
2. กฎหมายมรดกที่ดินข้อที่ 2 คือ ในกรณีที่เจ้าของที่ดินไม่ได้ทำพินัยกรรมไว้ ที่ดินจะตกทอดแก่ทายาทตามลำดับของเจ้าของที่ดิน ซึ่งเป็น "ทายาทโดยสิทธิตามกฎหมาย"
3. กฎหมายมรดกที่ดินข้อถัดมา คือ ผู้ที่มีสิทธิได้รับมรดกที่ดินจะต้องไปขอจดทะเบียนรับโอนมรดกที่ดินกับสำนักงานที่ดิน โดยกำหนดรายละเอียดของเอกสารที่นำไปจดทะเบียนไว้ดังนี้
– กฎหมายมรดกกำหนดว่าถ้าเอกสารเป็น โฉนดที่ดิน น.ส.3 ข. ขอจดทะเบียนรับโอนมรดกที่ดินที่สำนักงานที่ดินจังหวัด หรือสำนักงานที่ดินจังหวัดสาขา
– ถ้าเอกสารเป็น น.ส.3, น.ส.3 ก. ขอจดทะเบียนรับโอนมรดกที่ดินที่สำนักงานที่ดินอำเภอ
4. ในกรณีที่พื้นที่นั้น ๆ ยกเลิกอำนาจของนายอำเภอเกี่ยวกับกฎหมายมรดกเกี่ยวกับที่ดินไปแล้ว ผู้ที่ได้รับแบ่งมรดกที่ดินที่มีเอกสารเป็นโฉนดที่ดิน น.ส.3 หรือ น.ส.3 ก.,น.ส.3 ข. ต้องไปขอจดทะเบียนที่สำนักงานที่ดินจังหวัด หรือสำนักงานที่ดินจังหวัดสาขาที่ที่ดินตั้งอยู่ตามที่กฎหมายมรดกกำหนดไว้
รู้จักเอกสารสิทธิ์ที่ดิน
เอกสารสิทธิ์ที่ดิน เรื่องที่คุณควรรู้ก่อนตัดสินใจซื้อ-ขาย
กฎหมายมรดก ใครมีสิทธิได้รับมรดกที่ดินบ้าง
ในทางกฎหมายมรดก การส่งมอบมรดกที่ดินแบ่งผู้ที่มีสิทธิรับมรดกที่ดินออกเป็น 2 รูปแบบ ดังนี้
1. กฎหมายมรดกที่ดินกำหนดว่าผู้ได้รับมรดกที่ดินต้องมีสิทธิตามพินัยกรรม ผู้ได้รับมรดกที่ดินโดยสิทธิตามพินัยกรรม หรือผู้รับพินัยกรรม คือผู้ที่เจ้าของที่ดินทำพินัยกรรมส่งต่อมรดกที่ดินนั้นโดยระบุชื่อผู้สืบทอดไว้ชัดเจนตามที่กฎหมายมรดกที่ดินกำหนด
2. กฎหมายมรดกที่ดินกำหนดว่าผู้ได้รับแบ่งมรดกที่ดินต้องเป็นทายาทโดยสิทธิตามกฎหมายหรือทายาทโดยธรรม เมื่อเจ้าของที่ดินไม่ได้ทำพินัยกรรมไว้ ผู้ที่มีสิทธิ์ในการรับมรดกที่ดินจะเป็นไปตามกฎหมายมรดกที่ดินมีการลำดับทายาทโดยสิทธิตามกฎหมายหรือทายาทโดยธรรมไว้ดังนี้
| ลำดับผู้ได้รับมรดกที่ดิน | ผู้ได้รับมรดกที่ดิน |
| ลำดับที่ 1 | ผู้สืบสันดาน (บุตร, หลาน, เหลน, ลื้อ) |
| ลำดับที่ 2 | บิดา มารดา |
| ลำดับที่ 3 | พี่น้องร่วมสายเลือด ทั้งบิดาและมารดาเดียวกัน |
| ลำดับที่ 4 | พี่น้องร่วมบิดา หรือมารดาเดียวกัน |
| ลำดับที่ 5 | ปู่ ย่า ตา ยาย |
| ลำดับที่ 6 | ลุง ป้า น้า อา |
ทั้งนี้ คู่สมรสที่ยังมีชีวิตอยู่ถือเป็นทายาทโดยธรรม มีสิทธิรับมรดกร่วมกับทายาทโดยธรรมทั้ง 6 ลำดับ
หลักในการแบ่งมรดกที่ดินตามกฎหมายมรดก
การแบ่งมรดกในลำดับชั้นต่าง ๆ
– ถ้าเจ้ามรดกมีทายาทโดยธรรมหลายลำดับ ทายาทในลำดับต้นจะได้รับมรดกไปก่อน ทายาทในลำดับรองลงมาไม่มีสิทธิได้รับมรดก
– ยกเว้นกรณีที่เจ้ามรดกมีทายาทลำดับที่ 1 หรือทายาทลำดับที่ 1 เสียชีวิต แต่มีผู้รับมรดกแทนที่กันแล้ว และบิดาหรือมารดาของเจ้ามรดกซึ่งเป็นทายาทลำดับที่ 2 ยังมีชีวิตอยู่ บิดาหรือมารดาจะได้รับมรดกเหมือนเป็นทายาทชั้นบุตร
สรุปโดยย่อ ถ้าบุตรและบิดาหรือมารดาของเจ้ามรดกยังมีชีวิตอยู่ บิดาหรือมารดามีสิทธิ์รับมรดก
การรับมรดกแทนที่
– ถ้าทายาทลำดับที่ 1, 3, 4 หรือ 6 เสียชีวิตก่อนเจ้ามรดกจะเสียชีวิต ให้ผู้สืบสันดานของทายาทนั้นรับมรดกแทนที่ หากผู้สืบสันดานเสียชีวิตเช่นเดียวกันก็ให้ผู้สืบสันดานของผู้สืบสันดานรับมรดกแทนที่ สืบต่อกันเช่นนี้จนหมดสาย
– ถ้าทายาทลำดับที่ 2 หรือ 5 เสียชีวิตก่อนเจ้ามรดกจะเสียชีวิต ห้ามมิให้มีการรับมรดกแทนที่กันต่อไป
สิทธิของคู่สมรสในการรับมรดก
ถ้าเจ้ามรดกมีคู่สมรสที่ยังมีชีวิตอยู่ ให้แบ่งทรัพย์สินระหว่างสามีภรรยาก่อน (เหมือนหย่ากันซึ่งได้รับไปตามสิทธิของตนชั้นหนึ่งก่อน) ที่เหลือส่วนของผู้ตายจึงนำไปแบ่งปันระหว่างทายาท คู่สมรสที่ยังมีชีวิตอยู่จะมีสิทธิรับอีกต่อหนึ่ง ดังนี้
– ถ้ามีทายาทลำดับที่ 1 ยังอยู่หรือเสียชีวิต แต่มีผู้รับมรดกแทนที่ คู่สมรสได้รับส่วนแบ่งเหมือนเป็นทายาทชั้นบุตร
– ถ้ามีทายาทลำดับที่ 3 ยังอยู่หรือเสียชีวิต แต่มีผู้รับมรดกแทนที่ หรือไม่มีทายาทลำดับที่ 1 แต่มีทายาทลำดับที่ 2 คู่สมรสได้รับส่วนแบ่งครึ่งหนึ่ง
– ถ้ามีทายาทลำดับที่ 4 หรือ 6 ยังอยู่หรือเสียชีวิต แต่มีผู้รับมรดกแทนที่ หรือมีทายาทลำดับที่ 5 คู่สมรสได้รับสองในสามส่วน
– ถ้าไม่มีทายาท คู่สมรสได้รับทั้งหมด
หลักฐานที่ต้องเตรียมสำหรับการขอรับมรดกที่ดิน
หลักฐานที่ต้องนำไปประกอบการขอรับมรดก ในกรณีที่ไม่มีผู้จัดการมรดก
1. โฉนดที่ดิน หรือหนังสือรับรองทำประโยชน์
2. บัตรประจำตัว
3. ทะเบียนบ้าน
4. หลักฐานการตายของเจ้ามรดก เช่น มรณบัตร
5. พินัยกรรม (ถ้ามี)
6. ถ้าผู้ขอ ขอรับมรดกในฐานะเป็นคู่สมรส ต้องมีหลักฐานการสมรสที่ชอบด้วยกฎหมาย
7. ถ้าผู้ขอรับมรดกเป็นบิดาเจ้ามรดก ต้องมีทะเบียนสมรสกับมารดาของเจ้ามรดกหรือหลักฐานการรับรองบุตร
8. กรณีบุตรบุญธรรมเป็นผู้ขอรับมรดก ต้องแสดงหลักฐานการจดทะเบียนรับบุตรบุญธรรม
9. ถ้ามีกรณีพิพาทเกี่ยวกับมรดก ต้องนำสัญญาประนีประนอมยอมความหรือคำพิพากษาอันถึงที่สุดไปแสดง
10. ถ้ามีผู้มีสิทธิรับมรดกร่วมกันหลายคน บางคนได้ถึงแก่กรรมไปแล้ว ต้องมีหลักฐานการตายของทายาทนั้น ๆ
หลักฐานที่ต้องนำไปประกอบการขอรับมรดก ในกรณีที่มีผู้จัดการมรดก
1. คำสั่งศาลหรือคำพิพากษาของศาล หรือพินัยกรรมซึ่งตั้งให้ผู้ขอเป็นผู้จัดการมรดก
2. หลักฐานการตายของเจ้ามรดก
3. ทะเบียนบ้าน และบัตรประจำตัวของผู้จัดการมรดก
4. โฉนดที่ดินหรือหนังสือรับรองการทำประโยชน์
ค่าธรรมเนียมในการจดทะเบียนขอรับมรดกที่ดิน
1. ค่าคำขอ แปลงละ 5 บาท
2. ค่าประกาศมรดกที่ดิน แปลงละ 10 บาท
3. ค่าจดทะเบียนผู้จัดการมรดกที่ดิน แปลงละ 50 บาท
4. ค่าจดทะเบียนโอนมรดกที่ดิน ร้อยละ 2 ตามราคาประเมินทุนทรัพย์
5. หากโอนมรดกที่ดินระหว่างผู้บุพการีกับผู้สืบสันดาน หรือระหว่างคู่สมรส เรียกตามราคาประเมินทุนทรัพย์ ร้อยละ 0.5
ค่ารังวัดที่ดิน และสิ่งที่ต้องรู้
ค่ารังวัดที่ดิน และ 4 สิ่งที่ต้องรู้เมื่อต้องแบ่งแยกที่ดินขาย ดูได้ที่นี่
ระยะเวลาในการรับมรดกที่ดิน
ตามกฎหมายมรดก เมื่อบุคคลใดเสียชีวิต มรดกของบุคคลนั้นจะตกทอดแก่ทายาททันที และแม้ว่ากฎหมายจะไม่ได้กำหนดระยะเวลาให้ทายาทขอรับมรดก แต่หากทรัพย์มรดกนั้นเป็นที่ดินและทายาทยังไม่ได้จดทะเบียนรับมรดกให้ปรากฏหลักฐานทางทะเบียน หากทายาทประสงค์จะทำนิติกรรมอื่น เช่น ซื้อขายที่ดิน, จำนอง ฯลฯ ก็ไม่สามารถดำเนินการได้จนกว่าจะรับมรดกที่ดินนั้นก่อน
หากทายาทที่มีสิทธิรับมรดกนั้นเสียชีวิตไปในขณะที่ยังไม่ได้รับมรดก อาจทำให้การรับมรดกมีความซับซ้อนและยุ่งยาก ประกอบกับหากปล่อยทิ้งไว้จนมีการเปลี่ยนแปลงราคาประเมินทุนทรัพย์ อาจส่งผลทำให้ค่าใช้จ่ายในการจดทะเบียนโอนมรดกเพิ่มมากขึ้นด้วย
จากข้อมูลข้างต้นอาจช่วยไขข้อสงสัยเกี่ยวกับกฎหมายมรดกให้กับหลาย ๆ คนได้ การทำความเข้าใจในเรื่องกฎหมายมรดกที่ดิน แบ่งมรดกที่ดิน ไม่ใช่เรื่องไกลตัว อาจมีส่วนช่วยให้เราสามารถเตรียมความพร้อมหรือรักษาสิทธิที่เราหรือคนในครอบครัวพึงได้รับตลอดจนเป็นการป้องกันไม่ให้เกิดปัญหาข้อพิพาทต่าง ๆ ตามมาได้ด้วย
ข้อจำกัดความรับผิดชอบ: ข้อมูลนี้จัดทำขึ้นเพื่อเป็นข้อมูลทั่วไปเท่านั้น DDproperty by PropertyGuru ซึ่งอยู่ภายใต้การดูแลของบริษัท ออลพร็อพเพอร์ตี้ มีเดีย จำกัด ไม่สามารถรับรองหรือรับประกันเกี่ยวกับข้อมูล รวมทั้งไม่สามารถรับรองหรือรับประกันใด ๆ เกี่ยวกับความเหมาะสม สำหรับวัตถุประสงค์เฉพาะใด ๆ ของข้อมูล ตามขอบเขตสูงสุดที่กฎหมายอนุญาต แม้ว่าเราได้พยายามอย่างเต็มที่ เพื่อให้แน่ใจว่าข้อมูลที่ให้ไว้ในบทความนี้ถูกต้อง เชื่อถือได้ และครบถ้วน ณ เวลาที่เขียน แต่ข้อมูลที่ให้ไว้ในบทความนี้ไม่ควรนำไปใช้ในการตัดสินใจทางการเงิน, การลงทุนอสังหาริมทรัพย์ หรือทางกฎหมายทันที ผู้อ่านไม่ควรใช้ข้อมูลในบทความ แทนคำแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญที่ผ่านการฝึกอบรมซึ่งสามารถพิจารณาข้อเท็จจริงและสถานการณ์ส่วนตัวของคุณได้ ทั้งนี้ เราไม่สามารถรับผิดชอบใด ๆ หากคุณเลือกที่จะนำข้อมูลไปใช้เพื่อประกอบการตัดสินใจ